PR-ის პრობლემის განსაზღვრა

        PR–ის პრობლემის განსაზღვრისათვის საჭიროა დადგინდეს კვლევის როლი დაგეგმვის სტრატეგიაში. კვლევა წარმოადგენს ინფორმაციის სისტემატიურ მოპოვებას, რომლეიც აუცილებელია სიტუაციის ყოველმხრივი გაგებისათვის, საზოგადოებასთან სავარაუდო კავშირის შესახებ. კვლევა წამოწეულია არა მხოლოდ უბრალო სამეცნიერო დამატება, არამედ ალტერნატიული სამეცნიერო მონდომება, ავტორიტეტისა და ინტუიციის მიმართ პატივისცემა.           მისი ძირითადი მოწოდბაა – გადაწყვეტილების მიღებისას აღმოფხვრას დაურწმუნებლობის ელემენტები. მიუხედავად იმისა, რომ კვლევით მუშაობას არ შეუძლია აფსოლიტურად უპასუხოს ყველა კითხვას და გარანტია მისცეს გადაწყვეტილების სისწორეში, მაგრამ მეთოდოლოგიურ და სისტემატიურ კვლვებში ჩადებულია საზოგადოებასთან ეფექტური კავშირის გარანტია.

     პრობლემის დახურულ სისიტემებში, როგორც წესი, საკმაოდ ხშირად მოსალოდნელია კრიზისები. ამიტომ ორგანიზაციის ხემძღვანელობა ძალ–ღონეს არ იშურებს, რომა არ იყოს არასასურველი აზრი ან მოქმედება. ორგანიზაციის შიგნით იხარჯება დიდი თანხები, რითაც სხვაგვარად მოაზროვნეებს დაუმტკიცონ თავისი სიმართლე, განაცხადონ  კრიზისული სიტუაციების გადასალახავად გადადგმული ნაბიჯების შესახებ, როცა მოქალაქეთა აქტიური ჯგუფი მიმართავს სასამართლოს და იწყება სასამართლოს პროცესი  ორგანიზაციის ახალი პროდუქტების წინააღმდეგ, რომლებიც თავის დროზე არ იყო საზოგადოებამდე მიყვანილი.

     პრობლემის გამომწვევი პროცსი იწყება მსჯელობით, რომ რაღაც ისე არ არის ან მალე ისე არ იქნება, ან შეიძლება უკეთ ყოფილიყო, ორგანიზაციის ნებისმიერი მიზანი შეიცავს ამგვარი მსჯელობის საფუძველს. ახალი გადაწყვეტილების ყოველი განცხადება სიახლის მატარებელია, რომლის გადაწყვეტა შეუძლია ორგანიზაციას.

     როდესაც პროგრამული განცხადება გაკეთებულია და ობიექტურად წარმოიქმნება მსჯელობა მის გარშემო, იმ მიზნით, რომ ყურადღბა გადატანილ იქნეს  რეალური პრობლემიდან, სწორდ მაშნ აუცილებელია კვლევითი მუშაბის სისტემატური გააქტიურება, ანუ ამ სიტუაციაში აუცილებელია გაირკვეს: რა ხდება მოცემულ მომენტში?

     პრობლემის ფორმულირებით ჯამდება ყველაფერი, რაც უკვე ცნობილია პრობლემური სიტუაციის შესახებ, შემდეგი სპეციპიკური ცნებებით:

რა არის მღელვარების წყარო?

სად იმალება პრობლემა?

როდის გამწვავდა პრობლემა?

ვინ არის ჩართული მასში და ვინ განიცდის მას?

როგორ აღმოჩნდნენ პრობლემის მონაწილენი და როგორ მოექცნენ მისი ზემოქმედების ქვეშ?

რატომ აწუხებს ეს ორგანიზაციას და მის საზოგადოებას?

     მაგრამ პრობლემის ფორმირება არ ითვალისწინბს მის გადაწყვეტის გზებს და ბრალდებებს ვინმეს მისამართით. თუ ეს მომენტი ასახული იქნებოდა მასში, მაშინ პროგრამირება და დაგეგმვა წინასწარ მოცემული და შეზღუდული იქნებოდა.

     პრობლემის ფორმირების კლასიკურ მაგალითად, რომელიც შეიცავს მისი გადაწყვეტის ელემენტს, ფიარმენები თვლიან ფართოდ გავრცელებულ მტკიცებულებას: „ აქ ყველაფერი მიდის კომუნიკაციის პრობლემისაკენ“, მაგრამ კომუნიკაცია, ურთიერთობის საკითხები, პრობლემის შემადგენელი ნაწილია და არა პრობლემა.

     სიტუაციის გაანალიზების დროს  აუცილებელია გაირკვეს, დაზუსტდეს და გამოიყოს პრობლემის ფორმულირების  შემადგენელი ნაწილი. ე. ი. პრობლემის განსაზღვრის პროცესი იწყება მისი წინასწარი  პირობითი ფორმულირებით, შეისწავლება სიტუაცია და მხოლოდ შემდეგ ხდება პირველი ფორმულირების დაზუსტება და ა.შ.  ასე გრძელდბა ანალიზის პროცესი, სანამ კონკრეტულ მიზნამდე არ მივა კვლევა. სიტუაციის ანალიზის შესახებ შეკრებილი მასალა ფორმდება დოსიეს სახით, რომელიც შედგება ორი სექციისაგან: შიდა და გარე ფაქტორებისაგან.

     შიდა ფაქტორების სქციაში, უპირველესად, მოცემულია დოკუმენტები და მასალები პრობლემურ სიტუაციასთან დაკავშირებით, რომლიც შეიცავს საორგანიზაციო საკითხებს, პროცედურებს და აქციებს. იმის მაგიბვრად, რომ  მთელი ყურადღება მიქცეული იყოს ორგანიზაციის სხვადასხვა ჯგუფებზე და სხვა შიდა გარემოებებზე , ისტუაციის ანალიზი უნდა დაიწყოს სხვადასხვა აზრის მიმოხილვით და შიდა ორგანიზაციის მნიშვნელოვანი ფიგურის საქმიანობით, რომელიც პასუხისმგებელია პრობელმაზე. მეორე მხრივ, ამ სექციაში უნდა იყოს კომუნიკაციური აუდიტი,  ე. ი. ორგანიზაციის კომუნიკაციური მოქცევის დოკუმენტური სისტემატიზაცია, რომლის მიხედვით შეიძლება შემოწმება, თუ როგორ ეპყრობა ორგანიზაცია თვის საზოგადოებას, ასეთი აუდიტი საშვალებას იძლევა: გაანალიზოს ორგანიზაციის დამოკიდებულება თავის თანამშრომლებთან ან მეზობელი თემის ორგანიზაციასთან, შეაფასოსო  კომუნიკაციის ანგარიშები, ახალი აბების ბიულეტინი და სხვა. გამისცადოს ორგანიზაციის საქმიანობა. როგორც საზოგადოების კოლექტიური მოქალაქე, კომუნიკაციური აუდიტი ხშირად ანგარიშის თავისებური წრტილის მოვალეობას ასრულებს, როემლიც აფასებს საზოგადოებასთან ურთიერთბის  სფეროში კონკრეტულ ღონისძიებებს.

კომუნიკაციური აუდიკი აუცილებელია შემდეგი პრობლემების გამოსავლენად და გადასაწყვეტად:

–საინფორმაციო ნაკადების ვიწრო ადგილები.

–კომუნკაციური დატვირთის უნთანაბრობა.

–თანამშრომელთა ერთმანეთთან მუშაობა.

–შიდა ორგანიზაციის დახურული ინფორმაცია, რომლის გამოყენებას შეუძლია ზიანის მოტანა.

–კონფლიქტის ცნება. ეს ეხება იმას, თუ რა არის ორგანიზაცია სინამდვილეში და როგორ მოქმედებს.

     ამრიგად, კომუნიკაციური აუდიტი იძლევა არსებული მდგომარეობის სრულ  სურათს და წარმოადგენს აუცილებელი ცვლილებების საფუძველს მოცემულ სფეროში.

     სიტუაციის ანალიზის შიდა სექციის მესამე შემადგენელი ნაწილი მუდმივად უნდა განახლდეს ორგანიზაციის მუშაობის კალენდალური ქრონიკით. დოსიეს ეს ნაწილი წარმოადგენს ორგანიზაციის მიმდინარე მუშაობის არა მარტო მნიშვნელოვან ცნობარს ცალკეულ კითხვებზე, არამედ იდეების და ინფორმაციის წყაროს მოხსენების, ბროშურების, სპეციალური ანგარიშების დასაწრად, ასევე გამოფენების და მასობრივი ინფორმაციათა საშვალებების მხრიდან ინფორმაციული კითხვარების დასაკმაყოფილებლად. ინფორმაციის სიზუსტე ორგანიზაციის საქმიანობის ისტორიის, ხემძღვანელი კადრების ცვლილების შესახებ, ფიარმენს ეხმარება უსაფუძვლო ხმების (ჭორების) წინააღმდეგ ბრძლოლაში.

     სიტუაციის ანალიზის მეორე სექცია ეძღვნება გარე ფაქტორებს – ყურადრება კონცენტრირიდება როგორც დადებით, ასევე უარყოფით პროცსებზე, რომელიც ორგანიზაციის გარეთ ხდება. მოცმული სექცია განიხილავს გარე პრობლემების ასპექტების სიტუაციას, იკვლევს საზოგადოების ჯგუფებს და დაწესებულებებს. გარე ფაქტორების სექციაში უნდა იყოს კვლევის შედეგად დასაბუთებული პასუხები შემდეგ კითხვებზე:

1. პრობლემური სიტუაციის ანალიზის დროს ხალხის მიერ რა მოცულობის ინფორმაცია გამოიყენება?
2. რა ინფორმაციით სარგებლობს ხალხი?
3. როგორ იყენებს ხალხი ამ ინფორმაციას?
4. რით არის განპირობებული  ინფორმაციის გამოყენება?

     მას შემდეგ, რაც სიტუაცია გაანალიზდება, ფიარ სპეციალისტები შეუდგებიან გარე პროგრამული მიზნების დამუშავებას, სიტუაციის ანალიზი მათ და ორგანიზაციის ხემძღვანელებს აძლევს დროულ, სრულყოფილ და ზუსტ ინფორმაციას პრობლემის გაგებისა და პასუხები გადაწვტილების მისაღებად.

     პრობლემის სიტუაციაში შიდა და გარე ფაქტორების ანალიზის შედეგად ფიარმენს, ინფორმაციის წყაროებზე დაყრდნობით, შეუძლია დაადგინოს ორგანიზაციის ძლიარი და სუსუტი პოზიცია, რის საფუძვლზეც განსაზღვრავს შესაძლებლობებს  და გარე საფრთხეებს.

     PR–ის კვლევითი მუშაობისათვის მნიშვნელოვანია კვლევის მთოდის შერჩევა შემდეგი საკონტროლო შეკითხვების გამოყენებით:

1. როგორ გამოიყენებენ კვლვის შედეგებს?
2. მოსახლეობის რომლი კონკრტული ჯგუფი  (საზოგადოება) უნდა იყოს შესწავლილი და როგორ უნდა ჩამოყალიბდეს  შერჩევა?
3. მთოდიკის რომელი ტიპი ესადაგება მოცემულ შემთხვევას?
4. თუ გამოყენებული იქნება სოციოლოგიური კვლევა,  რომელი იქნება ყველაზე ეფექტური?
5. რეკომენდირებულია მხოლოდ დახურული ან ღია შემთხვევები, თუ მათი კომბინაციები?
6.  როგორი კვლევის გამოცდილება აქვს ორგანიზაციას, როგორია თანამშრომელთა პროფესიონალური მომზადების დონე?
7. როგორ იქნება განხორციელებული მონაცემბის ანალიზი და რა ფორმით იქნბა წარმოდგენილი შდეგები?
8. როგორ სწრაფად შეიძლება კვლევის შდეგების მიღება?
9. რა ეღირება კვლევა?

ფაბლიქ რილეიშენზის სფეროში ხორცილდება ძირითადად ორი ტიპის კვლევა: ფორმალური და არაფორმალური.

     ფორმალური კვლვა ითვალისწინებს ინფორმაციის მოპობვების მკაცრ მეთოდებს. იწყბა ამოცანის დასმით და მთავრდება მიღებული შედეგბის ინტერპრეტაციით.

     არაფორმალური კვლევა თავისი მეთოდიკით ხდება თვისობრივად და რაოდენობრივად. თვისობრივი კვლევა ეფუძვნება სოციოლოგიის თეორიულ რესურსებს, ინდივიდულურ გამოცდიებას, დაკვირვბას, პირადი და ოფიციალური დოკუმენტების ანალიზსს. თვისობრივი მეთოდიკიდან ყველაზე გავრცელებულია ისტორიოგრაფიული (ბიოგრაფიული) მეთოდი, ცალკეული მაგალითების კვლევა, პირადი დოკუმენტების (დღიურბის) შესწავლა, ინტერვიუების გაღრმავება, ფოკუს–ჯგუფები, პანელური კვლევა.

     რაოდენობრივი კვლევა წრმოადგნს ხერხბის, პროცედურების, მეთოდების აღწრის ერთობლიობას, ახალი სოციოლოგიური ცოდნის მიღებას, რომელიც ყალიბდბა მათემატიკის მეთოდების,  კომპიუტერული ტქნიკის მიღწევების საფუძველზე. რაოდენობრივი კვლევის ყველაზ გავრცელებულ მეთოდად ითვლვა კონტენტ–ანალიზი, საზოგადოების აზრის გამოკითხვა და სხვა ტიპის სოციოლოგიური კვლევები.

     ფიარ სპეციალისტებისთვის აუცილებელია ფორმალური კვლევის  რაოდენობრივი და თვისობრივი მეთოდების უპირატესობის და ნაკლოვანების ცოდნა.

     არაფორმალური კვლევა ტარდება სამეცნიერო წესებისა და პროცედურების დარღვევეით. ფორმალური კვლევისაგან განსხვავებით, რომელთა შედეგები გამოიყენება წინასწარმეტყველებისა და პროგნოზირბის დროს, არაფორმალური კვლევები გამოიყენება  კონკრეტული სიტუაციბის აღწრისათვის. არაფორმალური კვლევის ექსპერიმენტბი და ცდები არ ითვალისწინებენ ჩარევას საქმეში, ჟრნალისტურ გამოძიებას, კომუნიკაციურ აუდიტს, საზოგადოების აზრის აუდიტს, ფაბლისცისტის ანალიზსს და სხვა. ასეთ კვლევბში დიდ როლს ასრულებს ინტუიცია და კვლევის პირადი გამოცდილება.

     ამრიგად, ფიარ სპეციალისტი კარგად უნდა ერკვეოდეს ამა თუ იმ მეთოდების უპირატესობასა და ნაკლოვანებებში, რათა სწორად წარმართოს მოქმედების სტრატეგია.