PR–ის ეთიკა

    ფაბლიქ რილეიშენზის სპეციალისტებისათვის  მნიშვნელოვანია პროფესიონალის  პასუხისგებლობა და ეთიკის საკიტხები. ეს განიხილება ორ მომენტად. პირველი, თიკა  მოეთხოვება  ყველას, ვინც პროფესიულად მუშაობს საზოგდოებასთან  ურთერთობისათვის, მეორე – სპეციალისტების მიერ წარმოდგენილი საკუთარი  ორგანიზაციის ეთიკა.

    PR –ს ხშირად უწოდბენ მენეჯმენტის „ნამუსს“, მით უმეტეს რომ  ფიარმენების მოვალეობაა სოციალური პასუხისმგებლობა ჰქონდეს საზოგადობის სხვადასხვა ჯგუფების წინაშე. არც ისე ბევრ პროფესიონალ–ფიარმენს უნდა იმუშაოს ფირმაში, რომელსაც ხემძღვანლობნ ადამიანები, რომლებსაც მორალის მიმართ უპატივცემულობა აქვთ, ვინაიდან ასეთ ატმოსფეროში რთულია ოფიციალური თუ სოციალური პასუხისმგებლობა. ფაბლიქ რილეიშენზის ეთიკური კოდექსი უკრძალავს პროფესიონალ ფიარმენებს არაეთიკურ მოქცვას. მომავალში ფიარ სპეციალისტი ვეღარ შეძლებს სოციალური პასუხისმგებლობის დაცვას, ვეღარ იქნბა მენეჯმენტის „ნამუსი“. ამის გამო აღიძვრება მრავალი პრობლემა  ფიარ პროფესიონალ– სპეციალისტის წინაშე. მან უნდა აირჩიოს ორიდან ერთი: ან უნდა იყოს მონა მორჩილი, როცა დაქირავებულია ფულის გულისთვის,  ან დარჩეს პატოსანი პროფესიონალი თავის სფეროში. იმისათვის, რომ იყო ნამდვილი პროფესიონალი, დაიცვა ფროფესიის ეთიკის კოდექსის ნორმები („ღირსების კოდექსი“),  აუცილებელია მამაცობა (ვაჟკაცობა) და ძლიერი ხასიათი.

 ამასთან, პროფესიონალ – ფიარმენს ექმნება სხვა რიგის სიძნელეები. ეთიკის პრობლემები მისი პროფესიონალური მოქცევის და სოციალური პასუხისმგებლობის გამო ხშირ შემთხვევაში განპირობებულია იმით, რომ მათი მოწოდება როგორც ფიარ მუშაკებისა არის სხვების დარწმუნება, ანუ ყოფნა ადვოკატის რომლში. ამავე დროს, ისინი განმანათლებლები არიან, გარკვეული შინაარსის ინფორმაციას ავრცელებენ.  როგორც ჩანს, მიზანშეწონილია  ფიარ პრაქტიკაში არსებულ ორგანიზაციასა და საზოგადოებას შორის კომუნიკაციების ორმხრივ სიმეტრიული იდეალური მოდელის გახსენება და მოქცევის ეთიკის პრობლემა აღარ იქნებოდა. ამ მოდელის თანახმად ორგანიზაცია უნდა მოქმედებდეს ისე, რომ (აქციების შემთხვევაში როდესაც უარყოფითად მოქმედებს სხვადასხვა ჯგფებზე) დაზარალებულებმა გაიგონ და გონივრულად აღიქვან გადაწყვეტილება მაშინაც კი, როცა მათთვის ეს ხელსაყრელი არ არის (მაგალითად, წარმოების გაჩერება ეკონომიკური მოსაზრებებით).

    ფბლიქ რილეიშენზის ეთიკის პრობლემის განხილვისას გამოიკვეთება არსებითი შეუთავსებლობლობა მათ შორის, ვინც კომერციულ ორგანიზაციებსა და სხვა ინსტიტუტებში უშვალოდ მუშაობს საზოგადოებასთან კავშირში (ურთიერთობაში) და ვინც პროფესიონალურად ამ საკითხებით არ არიან დაკავებულნი. 1988 წელს ჩატარებული იყო აშშ–ის კორპორაციების 1000 მაღალჩინოსანი ხემძღვანელის გამოკითხვა, და ორი მესამედი თვლიდა, რომ მათი კოლეგების საქციელი ზოგჯერ არაეთიკურია.  ყოველი მეოთხე დარწმუნებულია, რომ ეთიკის წესების დაცვა ავნებთ მათ კარიერის წარმატებას. ნახევარზე მეტი კი თვლის, რომ ეთიკის ნორმებს დაიცავენ წარმატებისათვის.

    ხშირად თიკის ნორმების დარღვევა მეწარმეებისაგან უშვალოდ გადაიტანება ფიარ–პროფესიონალიზმზე. ამის გამო ფიარ სპეციალისტები ითხოვენ ორგანიზაციის ხემძღვანელობისაგნ მაქსიმალურად ეთიკისა და მორალის ნორმების დაცვას, ვინაიდან დიდი დანაკარგბი წარმოიშვება ორგანიზაციის შიდა და გარე საზოგადოების ურთიერთობის დამყარებაში. ეთიკის ნორმების დარღვევა იწვევს ორგანიზაციის ურაყოფითი იმიფის ფორმირებას, უპატივცმულობას და უნდობლობას როგორც ორგანიზაციის, ასევე მისი პროდუქციის მიმართ. აქ საუბარია ეთიკის და კომპანიის უშვალო დამოკიდბულებაზე.

    ფბლიქ რილეიშენზის თანამშრომლების მიერ შემოთავაზებულია ორგანიზაციის ხემძღვანელების და სპეციალისტების მოქცევის ეთიკის ინსტრუქცია. ერთ–ერთი მათგანი, შემოთავაზებულია 1927 წლს AT&T PR კომპანიის ვიცე პრეზიდენტის  არტურ პეიჯის მიერ, შემდეგში მდგომარობს:

1.      ილაპარაკე სიმართლე, ხალხმა უნდა იცოდეს რახდება. ზუსტად უნდა აისახოს კომპანიის სურათი, მისი იდეალები და მოქმედებები.

2.       დამტკიცდეს პრაქტიკულად: ორგანიზაციის აღქმა საზოგადოებისადმი 90%–ით განისაზღვრება იმით, რომ ის აკეთებს იმის 10%–ს, რასაც ლაპარაკობს.

3.      ყური დაუგდე მომხმარებელს. საზოგადოებისადმი წარმატებული მომსახურებისათვის საჭიროა მისი მოთხოვნბის და ინტერესების გაგება. მაღალი ხემძღვანელობა საჭიროა საქმის კურსში იყოს საზოგადოების რეაქციაზე, პროდუქტზე, პოლიტიკაზე და კომპანიის მუშაობაზე.

4.      იფიქრე ხვალინდელ დღეზე. გააკეთე საზოგადეობის რეაქციის პროგნოზი და თავიდან აიცილე სიძნელების გამომწვევი მოქმედებები. იზრუნე რეპუტაციისათვის.

5.       საზოგადოებსთან დაამყარე კავშირ ურთიერთობა ისე, რომ კომპანიის ბედი დამოკიდებული იყოს ამაზე. კორკორაციული კავშირები – ეს მენეჯმენტის ფუნქციაა.  არც ერთი სტრატეგიული გადაწყვეტილება არ შესრულდება მანამ, სანამ არ განისაზღვრება მისი ზგავლენა შიდა და გარე საზოგადოებასთან  კავშირი. PR მუშაკი – პოლიტიკის შემქმნელია და არა პუბლიცისტი.

6.      იყავი გაწონასწორებული, მომთბენი, კარგ ხასიათზე. ყოველთვის საზოგადოებასთან კავშირის სფეროში მტკიცედ, წყნარად და ინფორმაციულ კონტაქტებზე ააგე ურთიერთობა, კრიზისის წარმოქმნისას მზად უნდა იყოთ მის დასაძლევად.

    როგორც არტურ პეიჯი აღნიშნავს: „ნამდვილი წარმატება როგორც ორგანიზაციისათის, ასევე საზოგადოებისათვის, მდგომარეობს დიდი ბიზნესის მომსახურებაში საზოგადოების ინტერესების დაცვით ისე, რომ საზოგადოება მას აძლევს თავისუფლებას ეფექტური მომსახურებისათვის“ (იხ.  This PR.-P.229-231).

ეთიკისა და სოციალური პასუხისმგებლობის საკითხები PR პრფესიისათვის ყურადღების ცენტრშია ფაბლიქ რილეიშნზის  ასოციაციების, ნაციონალური და საერთაშორისო ორგანიზაციებისათვის.

   დღეისათვის შექმნილია და სარგებლობენ ეთიკის შემდეგი კოდექსებით: 1.  პროფესიონალური და მოქცევის კიდექსი, მიღებული ვენეციაში 1961 წ.; 2. ათენის კოდქსი (1965 წ.); 3. პროფესიონალური მოქცევუის კოდექსი PR (ლისაბონის კოდექსი, 1978 წ.); 4.ინგლისის PR ინსტიტუტის კოდექსი (1986 წ.).